Nr 6/2011
Tadeusz Wojtaszek, kierownik programu „Woda dla zdrowia”, członek Prezydium Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Magnezologicznego
t.wojtaszek@ptmag.pl
Wersja oryginalna pdf >>>
|
Zmiany w nazewnictwie wód butelkowanych
CO TERAZ OZNACZA NAZWA
"NATURALNA WODA MINERALNA"
W ostatnim czasie, w celu przystosowywania naszych krajowych przepisów do standardów obowiązujących w Unii Europejskiej dokonano bardzo poważnych zmian w dwóch aktach prawnych, dotyczących wód butelkowanych.
W ubiegłym roku, zmiany te wprowadzone zostały przez poprawki do ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia z 2006 roku, które zamieszczono w ustawie z 8 stycznia 2010 r. Nowe zapisy w ustawie zmieniły w zasadniczy sposób definicję naturalnej wody mineralnej, pomimo że dodano do niej tylko dwa wyrazy. Definicja ta mówi teraz, że naturalna woda mineralna to: - woda podziemna wydobywana jednym lub kilkoma otworami naturalnymi lub wierconymi, różniąca się od wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi pierwotną czystością pod względem chemicznym i mikrobiologicznym oraz charakterystycznym stabilnym składem mineralnym, a w określonych przypadkach także właściwościami mającymi znaczenie fizjologiczne, powodującymi korzystne oddziaływanie na zdrowie ludzi. W poprzedniej definicji nie było słów „w określonych przypadkach” i dlatego wszystkie wody uznane za naturalne wody mineralne miały z natury rzeczy korzystne oddziaływanie na zdrowie ludzi. Teraz wszystkie wody wydobywane spod ziemi przy zachowaniu naturalnej czystości, zgodnie z tą definicją mogą otrzymać nazwę naturalna woda mineralna, niezależnie od stopnia mineralizacji, a do tego czasu nazwa ta przysługiwała tylko tym, które miały znaczącą zawartość składników mineralnych.
W obecnym roku wprowadzono również nowe rozporządzenie w sprawie naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych. W rozporządzeniu tym z dnia 7 maja 2011 r. nie ma już jak w poprzednich rozporządzeniach definicji naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych, z których konsumenci dowiadywali się, co to są naturalne wody mineralne i inne rodzaje wód.
Dotychczas nazwa „naturalna woda mineralna” oznaczała wodę zawierającą bogactwo ważnych dla zdrowia człowieka składników mineralnych i przeznaczona była do picia w celach dietetycznych, odżywczych i profilaktyczno zdrowotnych. Pojęcie takie utrwaliło się przez wiele dziesiątków lat i weszło na trwałe w świadomość konsumentów. Kodyfikowało to też wiele aktów prawnych, na przykład rozporządzenie ministra zdrowia, w którym napisano, że: naturalna woda mineralna to woda podziemna, pierwotnie czysta posiadająca właściwości odżywcze lub dietetyczne, zawierająca powyżej 1000 mg/dcm3 rozpuszczonych składników mineralnych (…) lub zawierająca w określonym stężeniu jeden ze składników mających znaczenie fizjologiczne (wapń, magnez, sód, żelazo, chlorki, siarczany, wodorowęglany).
Dokonane teraz zmiany oznaczają w praktyce to, że w dużej części wód, które mogą nazywać się, naturalnymi wodami mineralnymi, nie będzie takiej ilości składników mineralnych, które by mogły mieć znaczenie fizjologiczne powodujące korzystne oddziaływanie na zdrowie ludzi, a konsumenci będą musieli zmienić swój dotychczasowy sposób myślenia na ten temat i przewartościować swoje pojęcia w tej materii. Bez odpowiedniego wyjaśnienia tych zmian konsumenci będą mieli problemy z wyborem odpowiedniej dla siebie wody.
Przepisy dotyczące wód butelkowanych stosowane w Unii Europejskiej oparte są na określeniach, jakie zastosowano we Francji w XIX wieku, kiedy rozpoczęto tam butelkować przemysłowo wody wydobywane spod ziemi. Wody te nazywano wodami mineralnymi, nawiązując do ich pochodzenia z podziemnych pokładów „hydromineralnych”, czyli wodonośnych warstw mineralnych. Nie zwracano wówczas uwagi na poziom zawartych w wodzie składników mineralnych i nazwę tę stosowano niezależnie od poziomu mineralizacji wody. Podobne nazewnictwo wody wydobywanej spod ziemi stosowano też w innych krajach zachodnioeuropejskich, opierając na się łacińskim czasowniku „minare”– to znaczy kopać, co według tego oznaczało, że woda mineralna to woda wykopana spod ziemi.
Natomiast w krajach Europy Środkowej nazewnictwo dotyczące wód podziemnych, ukształtowało się na podstawie ustaleń przyjętych na Międzynarodowym Kongresie Balneologicznym, w Nauheim w Niemczech 26 września 1911 roku. Przyjęto tam zasadę, że: pod pojęciem wód mineralnych rozumie się takie wody, których zawartość rozpuszczalnych substancji stałych wynosi więcej niż 1000 mg w 1 kg wody. Zasadę tę przyjęto również na posiedzeniu niemieckiego związku producentów i sprzedawców artykułów spożywczych w 1929 roku i zapisano w niemieckim kodeksie artykułów spożywczych. Zaakceptowano ją także potem na walnym zebraniu chemików niemieckich zajmujących się środkami spożywczymi z udziałem przedstawicieli przemysłu i handlu z branży wód mineralnych w 1930 roku.
Potwierdzeniem stosowania tej zasady w nowszych już czasach w Niemczech jest zapis w rozporządzeniu Federalnego Ministra Zdrowia o naturalnej wodzie mineralnej, wodzie źródlanej i wodzie stołowej z 1 sierpnia 1984 r. Także w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/54/WE z dnia 18 czerwca 2009 r. w sprawie wydobywania i wprowadzania do obrotu naturalnych wód mineralnych zapisano, że woda może też być uznana za naturalną wodę mineralną, jeżeli posiada właściwości wynikające z jej składu mineralnego, na podstawie których była uznana za naturalną wodę mineralną w państwie członkowskim pochodzenia wody, przed dniem 17 lipca 1980 r. Taki przypadek występuje w szczególności m.in., gdy określona woda, u źródła i po butelkowaniu, zawiera na kilogram minimum 1000 mg ogólnej zawartości substancji stałych w roztworze.
W Polsce nazewnictwo ustalone w Nauheim przyjęło się jeszcze przed wojną, wypierając stosowaną wcześniej nazwę „wody kruszcowe”, ale wprowadzono go oficjalnie w 1954 r. na I Ogólnopolskim Zjeździe Balneologicznym w Inowrocławiu. Wody niskozmineralizowane o zawartości składników stałych w granicach od 500 – 1000 mg/l nazwano akratopegami – zamiennie wodami zwykłymi, wody o mineralizacji poniżej 500 mg/l „wodami słodkimi”, a te poniżej 200 mg/l nawet „wodami ultrasłodkimi”. Nazewnictwo takie funkcjonuje do dzisiaj w balneologii oraz hydrogeologii i było respektowane w naszym kraju w stosunku do wód butelkowanych do 1990 roku.
Aby racjonalnie korzystać z możliwości zdrowotnych, jakie dają naturalne wody mineralne, potrzebna jest teraz duża wiedza i świadomość konsumentów. W tej sytuacji niezmiernie ważną sprawą jest, aby konsumenci mając do wyboru całą gamę wód, zwanych teraz „naturalnymi wodami mineralnymi” umieli dobrać takie, które mogą służyć ich zdrowiu. Potrzebna jest zatem odpowiednia edukacja konsumencka, którą podjęło już Polskie Towarzystwo Magnezologicznego im. prof. Juliana Aleksandrowicza w ramach programu edukacyjnego „ Woda dla zdrowia”, na portalu internetowym www.wodadlazdrowia.pl
|
